Kiedy sprawca podlega odpowiedzialności karnej?
Przede wszystkim odpowiedzialności karnej podlega tylko taka osoba, która popełniła czyn zabroniony przez konkretną ustawę. Ponadto nie każdy czyn zabroniony stanowi przestępstwo, za które można pociągnąć sprawcę do odpowiedzialności. Sprawca odpowiada jedynie za taki czyn, którego społeczna szkodliwość jest większa niż znikoma!
Warto zauważyć, że nie popełnia również przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie popełnienia czynu. Tak dzieje się m.in. wtedy, gdy sprawca jest w chwili popełnienia czynu niepoczytalny i sam nie wprowadził się w taki stan.
Liczy się moment popełnienia przestępstwa
Jak już zauważyliśmy, sprawca odpowiada wyłącznie za czyn, który jest zabroniony przez ustawę. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, regułą jest stosowanie nowej ustawy. Jednak z reguły stosuje się ustawę korzystniejszą dla sprawcy.
Nic więc dziwnego, że kluczowe znaczenie ma precyzyjne ustalenie momentu popełnienia czynu zabronionego. Zgodnie z polskim prawem czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub w którym zaniechał działania, do którego był zobowiązany.
Wyrok zapadł, a zmieniła się ustawa – co wtedy?
W sytuacji kiedy między momentem popełnienia przestępstwa a wyrokiem zmienia się ustawy wymiar kary, to wtedy wymierzoną już wcześniej karę obniża się do wysokości najsurowszej kary możliwej do orzeczenia na podstawie nowej ustawy.
Ponadto jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary (na przykład jeśli wprowadzone zostaną proponowane przeze mnie ustawy konopne) skazanie danej osoby ulega zatarciu z mocy prawa!
Na samym końcu zwróćmy jeszcze uwagę, że odpowiedzialność karna dotyczy osób po ukończeniu 17. roku życia, a w wyjątkowych sytuacjach osób po 15. roku życia. Młodsze osoby nie odpowiadają na zasadach ustalonych w Kodeksie karnym!
